Wat is huidkanker?
Kanker is een ziekte waarbij lichaamscellen zich ongecontroleerd delen. Zo ontstaan gezwellen die ook wel tumoren worden genoemd. Bij huidkanker ontstaan de tumoren vanuit de cellen van de huid. Er bestaan verschillende soorten van huidkanker. Melanoom, basocellulaire kanker en spinocellulaire kanker zijn de drie meest voorkomende types.
De huid is opgebouwd uit drie lagen. De bovenste laag is de epidermis (opperhuid), met daaronder de dermis (lederhuid) en subcutis (vetweefsel).
Een melanoom ontstaat in de melanocyten, de pigmentcellen van de epidermis. In veel gevallen ontstaat het gezwel uit een moedervlek, maar het kan ook ontstaan op de gewone, gave huid. In uitzonderlijke gevallen kan een melanoom ontstaan in de slijmvliezen van bepaalde organen, zoals de neus- en keelholte, vagina, anus, en het oog. Een melanoom is de meest agressieve vorm van huidkanker. De tumor groeit snel en er kunnen in een vroeg stadium al uitzaaiingen zijn.
Basocellulaire kanker ontstaat in de basale cellen van de epidermis. Deze vorm van huidkanker is het minst kwaadaardig. De tumor groeit traag en er zijn zelden uitzaaiingen.
Spinocellulaire kanker of plaveiselcelkanker ontstaat in de keratinocyten van de epidermis. De tumor groeit sneller en zaait sneller uit dan basocellulaire kanker en is dus meer kwaadaardig. Bij een vroegtijdige behandeling is er wel een goede prognose.
Lees meer
Lees minder
Welke zijn de oorzaken?
Een overmatige bloostelling aan UV-stralen (zonlicht, ultraviolette lampen) is één van de belangrijkste oorzaken van huidkanker. Door veelvuldig en langdurige blootstelling aan UV-straling kunnen de huidcellen beschadigd raken, wat uiteindelijk huidkanker tot gevolg kan hebben.
Andere factoren die een belangrijke rol spelen zijn:
- Erfelijkheid.
- Huidtype. Personen met een lichte huid, sproeten en/of blond/rood haar hebben een groter risico op huidkanker.
- Leeftijd. Overmatige blootstelling aan de zon in de kinderjaren houdt een groter in op huidkanker op latere leeftijd.
Lees meer
Lees minder
Wat kan ik er zelf aan doen?
- Ga verstandig om met de zon:
- Voorkom verbranding door de zon.
- Kledij en een hoed of pet houden een deel van de UV-straling tegen.
- Smeer de onbedekte huid in met een zonnecrème voor je in de zon gaat.
- Gebruik een zonnecrème met een hoge beschermingsfactor (SPF, sun protection factor).
- Ga je zwemmen, gebruik dan een zonnecrème die waterbestendig is.
- Breng minstens ieder 1,5u een nieuwe laag zonnecrème aan en iedere keer nadat je met water in contact bent geweest.
- Zand weerkaatst het zonlicht. Op het strand is er dus extra blootstelling aan UV-straling.
- Vermijd bij hoge temperaturen de zon tussen 11u en 16u.
- Vergeet je ook op ski-vakantie niet in te smeren met een zonnecrème met een hoge beschermingsfactor. Op grote hoogte is de UV-straling sterker.
- Wanneer je uitslag of jeuk krijgt bij het zonnen, ga dan meteen uit de zon.
- Bescherm ook je ogen tegen de zon met een zonnebril.
- Vermijd het gebruik van zonnebanken.
- Controleer moedervlekken regelmatig op vorm en kleur. Bij veranderingen kan je best je arts raadplegen.
Lees meer
Lees minder
Wanneer dien ik een arts te raadplegen?
Raadpleeg je arts wanneer je veranderingen opmerkt aan een moedervlek. Signalen waar je op moet letten zijn:
- verandering van vorm of kleur;
- rode huid rondom de moedervlek;
- jeukende moedervlek;
- bloedende moedervlek;
- een zweertje of korstje op de moedervlek.
Lees meer
Lees minder
Fabeltjes over zonnen
• Bij schaduw of bewolking hoef je niet te smeren.
Fabel! De schaduw beperkt de schadelijke invloed van UV-straling, maar neemt deze niet helemaal weg. Daarom blijft insmeren nodig, zelfs als jij (of je kind) in de schaduw zit. Let ook op de zonkracht: hoe sterker deze is, hoe meer UV-straling de aarde bereikt en hoe minder de schaduw bescherming biedt. Op een bewolkte zomerse dag kun je dus verbranden. Zeker bij een hoge zonkracht kunnen wolken de schadelijke UV-straling niet helemaal tegenhouden. Dus zelfs als het bewolkt is kun je maar beter de huid insmeren.
• Met een hoge beschermingsfactor is het onnodig om elke 2 uur te smeren.
Fabel! Een hogere beschermingfactor zorgt ervoor dat er minder UV-straling doordringt tot de huid. Toch blijft het verstandig elke 2 uur te smeren, om de huid te beschermen. Een deel van het product gaat er door zweten, wrijving (bijvoorbeeld van kleding) of afdrogen namelijk weer af.
• Verbranding heeft niets te maken met de warmte van de zon.
Feit! Verbranding heeft niks met warmte van de zon te maken maar met de sterkte van de
UV-straling die de aarde bereikt. De hoeveelheid UV wordt uitgedrukt in zonkracht op een schaal van
0 tot met 10. Vanaf zonkracht 7 wordt er van een sterke zonkracht gesproken en is de kans op zonverbranding het grootst. Hoe sterker de zonkracht, hoe meer UV-straling de aarde bereikt en hoe minder de schaduw en bewolking bescherming bieden. Bij een hoge zonkracht is goede huidbescherming extra belangrijk.
• Als je met een hoge factor smeert wordt de huid niet bruin.
Fabel! Het is een misverstand dat de huid niet bruin wordt wanneer deze goed wordt ingesmeerd. De factor heeft invloed op de tijd die je door kan brengen in de zon zonder te verbranden en zorgt ervoor dat minder schadelijke straling doordringt tot de huid. De huid wordt wel bruin maar verbrandt niet, en blijft daardoor langer en mooier bruin.
• Verbranden beschadigt de huid blijvend.
Feit! Elke keer als de huid verbrandt, raken huidcellen beschadigd door de UV-straling. En juist bij kinderen komt die beschadiging hard aan. Hun huidcellen zijn extra kwetsbaar. Bovendien zijn ze in de groei: de celdeling gaat zo snel dat er soms te weinig tijd is om alle beschadigde huidcellen te herstellen voordat ze zich weer gaan delen. In die cellen ontstaan dan als het ware 'littekens', die kinderen hun leven lang meedragen. Dit is aan de buitenkant niet te zien, want die beschadigingen zitten diep in de huidcellen. Maar hoe meer 'littekens', hoe groter de kans dat een kind op latere leeftijd huidkanker kan krijgen. Daarom is bescherming zo belangrijk, zéker voor kinderen.
• Als een kind al een aantal dagen niet verbrand is, hoef je niet meer te smeren. De huid kan zichzelf beschermen tegen de zon.
Fabel! Het is altijd belangrijk de huid te beschermen tegen de schadelijke invloed van UV-straling. Niet alle effecten van blootstelling aan UV-straling zijn direct zichtbaar. Dit heeft te maken met de verschillende types UV-straling. Ook wanneer het huidje niet verbrandt dringt de UV-straling door tot de huid en wordt deze beschadigd. Daarom is het belangrijk om de huid altijd goed te beschermen.
• Een baby kun je het eerste jaar beter niet insmeren met anti-zonnebrand.
Fabel! Er is niks op tegen om de babyhuid in te smeren met anti-zonnebrand. Het klopt dat je baby’s onder de 12 maanden het beste uit direct zonlicht kunt houden. Maar ook in de schaduw is het nodig om het huidje in te smeren. Kies voor de babyhuid een mild anti-zonnebrandproduct met hoge beschermingsfactor dat de huid beschermt tegen UVA én UVB-straling.
• Met een hogere beschermingsfactor kun je langer in de zon.
Feit! Een beschermingsfactor van 10 betekent onder ideale omstandigheden dat iemand 10 x zo lang in de zon kan blijven zonder te verbranden. Maar deze bescherming geldt alleen als je elke 2 uur de huid insmeert. Houd er bovendien rekening mee dat (een deel van) deze beschermlaag verdwijnt door transpiratie, wrijving van kleding of afdrogen. Daarnaast smeren we meestal te dun om de beloofde bescherming echt te krijgen. Hoe lang je in de zon kunt blijven zonder bijsmeren is daarnaast afhankelijk van je huidtype en de zonkracht. Check deze dus, smeer elke 2 uur en wees niet te zuinig met de crème!
Lees meer
Lees minder
Huidkanker
- Ga verstandig om met de zon:
- Voorkom verbranding door de zon.
- Kledij en een hoed of pet houden een deel van de UV-straling tegen.
- Smeer de onbedekte huid in met een zonnecrème voor je in de zon gaat.
- Gebruik een zonnecrème met een hoge beschermingsfactor (SPF, sun protection factor).
- Ga je zwemmen, gebruik dan een zonnecrème die waterbestendig is.
- Breng minstens ieder 1,5u een nieuwe laag zonnecrème aan en iedere keer nadat je met water in contact bent geweest.
- Zand weerkaatst het zonlicht. Op het strand is er dus extra blootstelling aan UV-straling.
- Vermijd bij hoge temperaturen de zon tussen 11u en 16u.
- Vergeet je ook op ski-vakantie niet in te smeren met een zonnecrème met een hoge beschermingsfactor. Op grote hoogte is de UV-straling sterker.
- Wanneer je uitslag of jeuk krijgt bij het zonnen, ga dan meteen uit de zon.
- Bescherm ook je ogen tegen de zon met een zonnebril.
- Vermijd het gebruik van zonnebanken.
- Controleer moedervlekken regelmatig op vorm en kleur. Bij veranderingen kun je best uw arts raadplegen.
Huidkanker, melanoom herkennen
Je kunt gebruik maken van de ABCDE-methode om een melanoom te herkennen.
Asymmetrie
De ene helft van de moedervlek zou er niet anders mogen uitzien dan de andere helft.
Borders
Er is geen duidelijke grens meer tussen de normale huid en de moedervlek. De rand wordt onregelmatiger.
Kleur
De kleur van de moedervlek zou niet mogen veranderen. Typisch bij een melanoom zijn de verschillende kleuren door elkaar (bruin, zwart, wit, rood,…).
Diameter
De moedervlek is opvallend toegenomen.
Evolutie
De moedervlek ziet er op korte tijd helemaal anders uit.
Andere alarmsignalen bij een moedervlek waarmee je best meteen je arts raadpleegt:
- jeuk;
- pijn;
- bloeden;
- een zweertje of korstje op de moedervlek.
Veilig zonnen: 10 tips
10 tips van Vlaamse Kankerliga:
- Ken je huidtype en houd er rekening mee.
Vooral mensen met huidtype 1, maar ook met huidtype 2, moeten extra voorzichtig zijn.
Huidtype 1
Zeer lichte huid, sproeten, rossig of lichtblond haar, lichte ogen
Verbrandt zeer snel, wordt altijd rood, bruint nooit
Huidtype 2
Lichte huid, goudblond haar, lichte ogen
Verbrandt snel, wordt altijd rood, bruint soms licht
Huidtype 3
Lichtgetinte huid, donkerblond of bruin haar, vaak donkere ogen
Verbrandt zeer zelden, wordt soms rood, bruint gemakkelijk
Huidtype 4
Getinte huid, donker haar, donkere ogen
Verbrandt bijna nooit, wordt niet rood, bruint zeer goed
Huidtype 5
Donkere huid, donker tot zwart haar, donkere ogen
Verbrandt zelden, bruint zeer goed
Huidtype 6
Zeer donkere huid, zwart haar, donkere ogen
Verbrandt bijna nooit, huid wordt donkerder
- Gebruik steeds een goede zonnecrème met een hoge beschermingsfactor. Smeer je in, ten minste 15 à 30 minuten voor je naar buiten gaat. Ga zorgvuldig te werk zodat je geen lichaamsdelen vergeet. Eén keertje smeren voor de hele dag volstaat uiteraard niet, smeer om de twee uur. Het is ook belangrijk dat je de zonnecrème voldoende dik smeert.
- Vermijd intensieve blootstelling aan de zon, vooral tussen 11 en 15 uur, want de UV-straling is dan het grootst.
- Raadpleeg het weerbericht om de voorspelde UV-index te kennen en hou er rekening mee.
- Draag beschermende kleding.
- Zonneproducten zijn geen garantie dat de zon geen schade kan aanrichten. Als je lange tijd in de zon blijft, kun je toch nog verbranden. Er bestaat een duidelijk verband tussen het aantal keer dat iemand verbrandt in de zon en melanomen.
- Lig niet te 'bakken' in de zon maar beweeg liever. Ga wandelen, fietsen...; zo verandert de invalshoek van de zon op de huid voortdurend en is de kans op verbranding drie keer kleiner. Insmeren blijft zeker noodzakelijk.
- Draag een goede zonnebril: noch donkere glazen, noch een hoge prijs zijn een garantie voor een goede bescherming. Een goede bril vermeldt dat hij conform is met de EU-normen: hij heeft glazen die 60 tot 90% van de stralen wegfilteren. De glazen moeten ook voldoende groot zijn om de ogen te beschermen tegen zowel de rechtstreekse straling als de onrechtstreekse (stralen die langs boven, langs onder of langs opzij de ogen bereiken).
- Bescherm je ook tijdens de wintervakantie in de bergen. Sneeuw- en ijsvlaktes weerkaatsen de UV-stralen waardoor je sneller kan verbranden. In hoger gelegen streken is de UV-straling minder gefilterd door de atmosfeer. Gebruik best een hoge beschermingsfactor. Vergeet de lippenzalf met UV-filter en de zonnebril niet.
- UV-stralen worden niet door water tegengehouden, dus kun je ook verbranden in het water. Gebruik waterproof zonnecrème als je gaat zwemmen. Een natte huid is gevoeliger, droog je huid dus steeds goed af na een zwembeurt en smeer je terug in.
Zonnebank
Vermijd zoveel mogelijk het gebruik van de zonnebank. Het verhoogt het risico op huidkanker, waaronder ook melanomen. Sinds 1 augustus 2008 werd de wetgeving op de zonnebanken in ons land verstrengd. Jongeren onder de 18 en mensen met huidtype 1 mogen geen toegang meer krijgen tot de zonnebank. De onthaalverantwoordelijke van de zonnebank is ook verplicht om het huidtype van de klant te bepalen. De duur, de intensiteit en de frequentie van de zonnebankbeurten moeten aan het huidtype worden aangepast. Na de eerste zonnebankbeurt moet je minstens 48 uur wachten tot de volgende beurt. Bij de volgende beurten moet een minimuminterval van 24 uur worden gerespecteerd. Je bent ook verplicht om tijdens het zonnebanken een beschermende uv-bril te dragen.
Lees minder
Lees meer